Δεν έχει το μέγεθος του Αλιάκμονα ή του κοντινού του Αχελώου, ωστόσο μετριέται κι αυτός στους δέκα μεγαλύτερους ποταμούς της Ελλάδας. Κι έχει καταφέρει να χτίσει σημαντική φήμη ως ταξιδιωτικός προορισμός, απευθυνόμενος τόσο στους φυσιολάτρες, όσο και στους φίλους ομαδικών σπορ τύπου rafting.

Ο λόγος για τον Άραχθο, τον όγδοο μεγαλύτερο ποταμό στην Ελλάδα κι έναν από τους πλέον εντυπωσιακούς στην Ήπειρο. Διανύει μια πολυδαίδαλη διαδρομή (περίπου) 110 χιλιομέτρων, η οποία περνάει από φαράγγια, λίμνες, καταρράκτες και τμήματα που θεωρούνται τόποι ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, έχοντας ενταχθεί και στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000, αλλά και στο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων.
Πράγματι, δεν είναι τυχαίο ότι στο μεγαλύτερο τμήμα του ο ποταμός ρέει ανάμεσα σε μεγάλα, καταπράσινα δάση, τα οποία φτάνουν κυριολεκτικά μέχρι τις όχθες του. Στα μεγαλύτερα υψόμετρα μιλάμε κυρίως για έλατα, όσο όμως κυλάει σε χαμηλότερους λόφους ή σε πιο πεδινά τμήματα τα δέντρα που κυριαρχούν είναι οι ιτιές, οι λεύκες και τα πλατάνια, αλλά και οι πικροκαστανιές. Ένα ακόμα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι ότι στα 110 χιλιόμετρα που διανύει περνάει από συνολικά 55 πέτρινα γεφύρια, που εκπροσωπούν τη φημισμένη παράδοση των μαστόρων της Ηπείρου. Ανάμεσά τους βρίσκεται και το θρυλικό Γεφύρι της Άρτας.

Διανύοντας τον Άραχθο

Ο Άραχθος αναφέρεται σε διάφορες πηγές από την αρχαία ελληνική γραμματεία κι έτσι γνωρίζουμε ότι σε εκείνα τα χρόνια τον έλεγαν Ίναχο και ότι ήταν πλωτός ποταμός, ο οποίος έφτανε μέχρι την πόλη-κράτος Αμβρακία, που μαρτυρείται ότι έλαβε μέρος και στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Φαίνεται ωστόσο ότι τον αποκαλούσαν και Άραθθο, Άρατθον ή Άραιτον, ονομασία που επικράτησε κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια, οδηγώντας μέσω παραφθορών στο σημερινό Άραχθος.

Οι πηγές του ποταμού βρίσκονται στη βόρεια Πίνδο, στο όρος Μαυροβούνι και στο δάσος Ρόνας, σε μια περιοχή που αποκαλείται Οξυά Δεσπότη, στο επιβλητικό υψόμετρο των 1.700 μέτρων. Από εκεί κατευθύνεται νοτιοδυτικά μέσα από διάφορα ειδυλλιακά φαράγγια, ρέει έπειτα στη μικρή κοιλάδα ανάμεσα στα βουνά Μιτσικέλι και Λάκμος και φτάνει στα ανατολικά των Ιωαννίνων. Έπειτα, μέσω Τζουμέρκων, διέρχεται από όλη σχεδόν την Άρτα, εκβάλλοντας ειδυλλιακά στον Αμβρακικό Κόλπο, στη θέση Αλυκή.

Η τοποθεσία Οξυά Δεσπότη, εντωμεταξύ, βρίσκεται κοντά στο Μέτσοβο, γεγονός που εξηγεί γιατί στην αρχή του ρου του πολλοί ντόπιοι εξακολουθούν να λένε τον ποταμό Μετσοβίτικο –προτιμώντας το όνομα Άραχθος από τους Μηλιωτάδες κι έπειτα, όταν τα νερά του ενώνονται με εκείνα του Βάρδα και του Ζαγορίτικου, στη θέση που είναι γνωστή ως «Μπαλντούμα», στα προαναφερόμενα ανατολικά των Ιωαννίνων.
Η παρουσία πυκνών παρόχθιων δασών σχεδόν σε όλον τον ρου του Άραχθου δημιουργεί και σημαντικούς υδροβιότοπους, που έχουν δικαίως κερδίσει την προσοχή των φυσιολατρών και όσων ασχολούνται με την παρατήρηση πτηνών ή γενικότερα με την ποτάμια και παραποτάμια ζωή –λόγω και της πανίδας που φιλοξενείται εκεί, αλλά και της ομορφιάς τους.

Ειδικά για την ορνιθοπανίδα, ας πούμε, ο Άραχθος θεωρείται ένας πολύ σημαντικός ποταμός. Οι πηγές του φιλοξενούν σταθερά έναν πληθυσμό από νεροκότσυφες, ενώ στις λιμνοθάλασσες που σχηματίζονται στις εκβολές του φωλιάζουν πολλά είδη πάπιας, σπάνιες σταχτόχηνες και άγρια είδη κύκνων, όπως και κάμποσοι ερωδιοί. Στον ενδιάμεσο ρου συναντά κανείς λευκούς πελαργούς, αηδόνια, γαλαζοπαπαδίτσες, τσίχλες, νεροκελάδες, θαμνοτσιροβάκους και αλκυόνες, καθώς και αρπακτικά –κουκουβάγιες, γερακίνες, φιδαετούς, ξεφτέρια, αλλά και σπάνιους ασπροπάρηδες.
Όσον αφορά την υδρόβια ζωή, υπάρχουν πολλές ποικιλίες βατράχων και φρύνων, αλλά και 20 είδη ψαριών. Ενδημικές του ποταμού, ανάμεσα σε αυτά, είναι οι λεγόμενες αραχθοβελονίτσες, ενώ συχνά συναντά κανείς και χέλια, γριβάδια, λουρογωβιούς, πέστροφες ιονικού τύπου και πελοποννησιακές μπριάνες.

Ένας παράδεισος για τους φίλους του rafting
Τα 110 χιλιόμετρα του Άραχθου εγγυώνται ότι μπορείτε να τον προσεγγίσετε σε πολλά σημεία κατά μήκος του ρου του, οπότε πρέπει αρχικά να αποφασίσετε προς τα πού επιθυμείτε να κατευθυνθείτε. Οι περισσότεροι προτιμούν την περιοχή κοντά στις εκβολές, η οποία απέχει 350 χιλιόμετρα από την Αθήνα και 323 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη. Σε αυτή την περίπτωση, καλύτερη αφετηρία θεωρείται η Άρτα. Όσοι κατευθύνονται προς τον άνω ρου του, πάλι, προσανατολίζονται προς τα χωριά Αγνάντα, Πράμαντα, Κτιστάδες και Καταρράκτη.
Τα νερά του Άραχθου θεωρούνται παράδεισος για τους φίλους του rafting, του κανό και του καγιάκ, οι οποίοι δίνουν διαρκές παρών στην περιοχή, αφού οι σχετικές επαγγελματικές υπηρεσίες παρέχονται σε όλη τη διάρκεια του έτους –με κυρίως προϋποθέσεις να είστε από 8 ετών και πάνω και να διαθέτετε γνώσεις κολύμβησης.

Ως ομορφότερο κομμάτι του ποταμού θεωρείται αυτό που ξεκινά από τη Γέφυρα Πολιτσάς στο Αμπελοχώρι, καταλήγοντας στο περίφημο Γεφύρι της Πλάκας. Διέρχεται από τον πανέμορφο καταρράκτη της Κλίφκης (ύψους 14 μέτρων) και τη φυσική του λίμνη, όπου τα καλοκαίρια μπορείτε να κάνετε και στάση για κολύμπι. Η εν λόγω διαδρομή ανέρχεται σε περίπου 10 χιλιόμετρα, απευθύνεται τόσο σε αρχάριους, όσο και σε προχωρημένους (ορισμένες στροφές και κάποια περάσματα απαιτούν μια κάποια εμπειρία) και θα σας πάρει γύρω στις 4 ώρες να την ολοκληρώσετε (πηγαινοερχόμενοι).
Όσοι αποζητούν μεγαλύτερους βαθμούς δυσκολίας, στρέφονται συνήθως προς τη διαδρομή από την Πολιτσά προς τη γέφυρα Τζάρη –στην οποία δημιουργούνται μεγάλοι κυματισμοί– ή στις διαδρομές που ξεκινούν από τη γέφυρα Χαροκοπίου στο Τσίμποβο είτε προς το Γεφύρι της Πλάκας, είτε προς τη γέφυρα της Σκούπας. Η δεύτερη, ειδικά, διαρκεί 2 ολόκληρες ημέρες.