Λίγα βήματα από τον πεζόδρομο Οδός Σκουφά αναπτύσσεται η καρδιά της πόλης της Άρτα: η Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, ευρύτερα γνωστή και ως «πλατεία Νομαρχίας». Εδώ, το πλακόστρωτο δάπεδο και τα δέντρα στήνουν το σκηνικό για στιγμές συνάντησης και χαλάρωσης.

Οι καφετέριες και τα μπαράκια που την περιβάλλουν προσκαλούν κάθε ηλικία, χειμώνα – καλοκαίρι, σε μια ζωντανή καθημερινότητα. Στη μία της γωνία, ο επιβλητικός καθεδρικός του Άγιος Δημήτριος προσδίδει στο χώρο μια ήρεμη μεγαλοπρέπεια, ενώ στο μέσον της, το μνημείο των πεσόντων της Εθνικής Αντίστασης θυμίζει την ιστορική διάσταση του τόπου.

Η πλατεία, σημείο όπου διασταυρώνονται βόλτες, στιγμές ξεκούρασης και συλλογικές εκδηλώσεις, εκπροσωπεί το σύγχρονο παλμό της Άρτας με φόντο το παρελθόν.

Η οδός Οδός Νικολάου Σκουφά στην πόλη της Άρτα, ένας από τους πιο ζωντανούς πεζόδρομους της πόλης, αποτελεί το εμπορικό της στήριγμα. Ο  δρόμος «σφύζει μόνιμα από ζωή, από Αρτινούς και μη που κάνουν τα ψώνια τους ή απλά κάνουν τη βόλτα τους χαζεύοντας τις βιτρίνες».

Μεταξύ καταστημάτων, καφέ και μικρών επαγγελματικών σημείων, η Σκουφά εδραιώνει τον ρόλο της ως καθημερινός προορισμός. Η αρτινή αυθεντικότητα διαμορφώνεται μέσα από τον συνδυασμό του παλιού οικοδομικού ιστού — όπως είναι μνημειωμένο και ένα διώροφο κτίριο στην οδό (50-52) που αναγνωρίζεται ως νεότερο μνημείο με στοιχεία λαϊκής αρχιτεκτονικής.

Στα χέρια της πόλης η Σκουφά συνεχίζει να κεντρίζει τις βόλτες, τα ψώνια και τις χαλαρές στιγμές στην καρδιά της Άρτας.

Ανάμεσα στα στενά σοκάκια της πόλης της Άρτα, ο ναός της Παρηγορήτισσας ξεχωρίζει ως ένα από τα πιο εντυπωσιακά μνημεία της βυζαντινής της κληρονομιάς. Κτισμένος τον 13ο αιώνα, αποτέλεσε το καθολικό μεγάλου μοναστηριού και αναμορφώθηκε πλήρως στα τέλη του αιώνα από τους Νικηφόρος Α’ Κομνηνός Δούκας και Άννα Παλαιολογίνα Κατακουζηνή.

Η εξωτερική του όψη «μοιάζει με παλάτι» — με πλίνθους και κεραμικά μοτίβα που τονίζουν την αρχιτεκτονική κομψότητα. Στο εσωτερικό, η δομή του ναού εκπλήσσει: ο τρούλος «αιωρείται» πάνω σε οκτώ παραστάδες, δημιουργώντας έναν ενιαίο, ανοικτό χώρο που συγκεντρώνει το βλέμμα του επισκέπτη. 

O ναός τιμάται στον εορτασμό του Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ενώ παραμένει ζωντανό κύτταρο της πόλης — όχι απλώς ως ιστορικό μνημείο, αλλά ως τόπος συγκίνησης και αναστοχασμού.

Στην καρδιά της παλιάς πόλης της Άρτα, ο ναός της Αγίας Θεοδώρας δεσπόζει κοντά στη διασταύρωση των οδών Βασιλέως Πύρρου και Αγίας Θεοδώρας. Έχοντας τις ρίζες του σε γυναικείο μοναστήρι που ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα, στο σημείο όπου η πολιούχος της πόλης, η βασίλισσα Θεοδώρα, επέλεξε να ασκήσει και να ταφεί. 

Το καθεστώς της ως μνημείου δεν περιορίζεται στην αρχιτεκτονική: η πανηγυρική λιτανεία που πραγματοποιείται στις 11 Μαρτίου στους δρόμους της πόλης αποδίδει τιμή στη μνήμη της και φέρνει τη σύγχρονη ζωή και τη θρησκευτική παράδοση σε ζωντανή επαφή.

Η επαφή με το παρελθόν γίνεται ορατή μέσα από τον ναό — μικρό σε διαστάσεις αλλά πλούσιο σε ιστορική βαρύτητα — και λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στην πόλη της πρώτης αιώνιας κληρονομιάς και στο σήμερα.

Το κάστρο της Άρτας χτίστηκε στα μέσα του 13ου αι. π.Χ με εντολή του Μιχαήλ Β’ Κομνηνού, Δεσπότη της Ηπείρου (1230 – 1271 ).

Η Άρτα υπήρξε για πολλά χρόνια πρωτεύουσα του Δεσποτάτου της Ηπείρου, γι αυτό και έπρεπε να ενισχυθεί η αμυντική ικανότητά της απέναντι σε κάθε επίδοξο κατακτητή.

Το κάστρο της βρίσκεται σε στρατηγική θέση, πάνω σε λοφίσκο, και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα βυζαντινής οχυρωματικής τέχνης.
Σήμερα, διατηρείται σε άριστη κατάσταση και είναι επισκέψιμο.

Η πόλη της Αμβρακίας —η σημερινή Άρτα— ένιωθε την ανάγκη για ισχυρή προστασία και γι’ αυτό περιβάλλεται από το επιβλητικό της οχυρωματικό περίβολο. Τμήματα του αρχαίου τείχους διατηρούνται ακόμη, ενσωματωμένα στην σύγχρονη πόλη. 

Η περίμετρός του υπερέβαινε τα 4 500 μέτρα και ακολουθούσε το φυσικό ανάγλυφο, προστατεύοντας τόσο από εχθρικές επιθέσεις όσο και από τις πλημμύρες του Άραχθου ποταμού. 

Κατασκευασμένο με μεγάλους ασβεστολιθικούς λίθους στη βάση και πλίνθους ανωτέρου, ενισχυμένο κατά διαστήματα με πύργους, το τείχος της αρχαίας Αμβρακίας είναι ζωντανός μάρτυρας της λαμπρής ιστορίας της πόλης. 

Η θέαση του αποκαλυπτόμενου σε διάφορα σημεία μέσα στον σύγχρονο ιστό της Άρτας τείχους μεταφέρει τον επισκέπτη πίσω στους αιώνες, εκεί όπου η πόλη σφυρηλατούσε την ταυτότητά της και την ασφάλειά της.

Ο Πύργος του Ρολογιού της Άρτας βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του κάστρου της πόλης, έχει ύψος 21 μέτρων και είναι φτιαγμένος από λαξευμένη πέτρα.

Είναι έργο της Οθωμανικής περιόδου και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία της πόλης. Δεν είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία κατασκευής του αλλά εικάζεται ότι χτίστηκε γύρω στο 1630. Είναι το αρχαιότερο ρολόι της Ηπείρου και ένα από τα αρχαιότερα της Ελλάδας.

Υπάρχουν πολλές αναφορές στο ρολόι από συγγραφείς που επισκέφθηκαν την πόλη σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Ο Τούρκος χρονογράφος Εβλιγιά Τσελεμπί, στο «Βιβλίο των ταξιδιών», αναφέρει πως το ρολόι έκανε μια πλήρη περιστροφή κάθε 24 ώρες και πως ο ήχος της καμπάνας του ακουγόταν σε απόσταση μιας ώρας από την Άρτα. Επίσης, επισημαίνει ότι η τεχνική αρτιότητα του ρολογιού δεν υπήρχε σε κανέναν άλλο ρολόι.

Το ορειχάλκινο γλυπτό γνωστό στους κατοίκους της Άρτα ως «Τσολιάς του ’17» στέκεται διακριτικά στην δυτική είσοδο της πόλης, στη διαχωριστική νησίδα της περιφερειακής οδού και της οδού Αλ. Ζάρα, μόλις λίγα μέτρα από το περίφημο γεφύρι της Άρτας.

Δημιουργία του Λευτέρης Βαλάκας το 1966–68, αποδίδει έναν Έλληνα εύζωνα τη στιγμή της μάχης, φορώντας τσαρούχια, φουστανέλα, χιτώνιο και καπέλο με χαρακτηριστική φούντα — έτοιμο να ορμήσει με τουφέκι και λόγχη. 

Η γλυπτική του μορφή συνδυάζει τη λαϊκή στολή με δυναμική στάση, ενώ αξίζει να σταθεί κανείς στην επιγραφή της βάσης: «ΧΥΤΕΥΣΙΣ 301 Ε.Β., Δεκ. 1968», που μαρτυρά την εποχή της χύτευσής του.

Με αυτό το έργο η πόλη της Άρτας τιμά την ελληνική παράδοση και την ιστορική μνήμη της, μέσα από μια μορφή σύμβολο θάρρους και πολιτιστικής ταυτότητας.

Πλάι στο γεφύρι της Άρτας, σε ένα όμορφο νεοκλασσικό κτίριο, στεγάζεται το λαογραφικό μουσείο «Σκουφάς». Το κτίριο χτίστηκε το 1864 από Αυστριακό αρχιτέκτονα. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως φυλάκιο της γέφυρας και αργότερα ως μεθοριακός σταθμός των Τούρκων.

Σκοπός του μουσείου είναι να παρουσιάσει την τοπική λαϊκή παράδοση σε όλες τις μορφές της. Τα εκθέματα περιλαμβάνουν οικιακά σκεύη και όργανα χειροτεχνίας, εξαρτήματα από αποκριάτικες μεταμφιέσεις, ενδυμασίες καθώς και υλικό (έντυπο και εικαστικό) σχετικό με το γεφύρι και τον θρύλο του.

Ο ναός του Απόλλωνα ήταν ο μεγαλύτερος ναός της αρχαίας Αμβρακίας και ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα Πύθιο Σωτήρα, προστάτη της πόλης.

Βρίσκεται στο κέντρο της Άρτας, στην οδό Βασιλέως Πύρρου και ήρθε στο φως το 1964, κατά τη διάρκεια σωστικών ανασκαφών στην πόλη. Με βάση αρχιτεκτονικά μέλη που βρέθηκαν στον περιβάλλοντα χώρο, η κατασκευή του χρονολογείται γύρω στο 500 π.Χ.

Ο ναός ήταν δωρικού ρυθμού, μεγαλοπρεπής και βρισκόταν μέσα σε ιερό τέμενος. Δυστυχώς, σήμερα σώζεται μόνο η βάση του ναού, αφού από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια το μνημείο χρησίμευσε ως λατομείο.

Στους πρόποδες του λόφου της Περράνθης, στην περιοχή της σημερινής Άρτα, εκτείνονταν τα εκτενή νεκροταφεία της αρχαίας Αμβρακία∙ το πιο επιβλητικό από αυτά είναι το δυτικό νεκροταφείο, κατά μήκος της αρχαίας λεωφόρου που συχνά αποκαλείται «Ιερά Οδός».

Τμήματα του χώρου έχουν έρθει στο φως, αποκαλύπτοντας μνημειακούς ταφικούς περιβόλους και τύπους τάφων που καλύπτουν από τις αρχαϊκές έως τις ρωμαϊκές εποχές.

Η λεωφόρος –άξονας ταφικός αλλά και κυκλοφοριακός– ξεκινούσε από τη νότια πύλη των τειχών της πόλης και κατέληγε στο επίνειο της Αμβρακίας.

Το άκουσμα των αρχαίων λειψάνων μέσα στο σύγχρονο αστικό τοπίο της Άρτας μεταφέρει τον επισκέπτη σε μια περίοδο όπου η ζωή και ο θάνατος συνέπλεκαν στον ίδιο τόπο, και η πόλη υφαίνε το παρελθόν της στο σήμερα.

Η Δημοτική Πινακοθήκη Άρτας «Γ. Μόραλης» στην πόλη της Άρτας ξεκίνησε τη λειτουργία της το Δεκέμβριο του 2010, στο ανακαινισμένο κτίριο της πρώην Πυροσβεστικής στο οδό Νικολάου Πλαστήρα 13.

Διαθέτει δύο κύριες αίθουσες: η πρώτη φιλοξενεί τη μόνιμη συλλογή που περιλαμβάνει έργα σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών όπως οι Γιάννης Μόραλης, Γιάννης Μυταράς, Δημήτρης Ψυχοπαίδης και άλλοι, ενώ η δεύτερη προορίζεται για περιοδικές εκθέσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα. 

Με το όνομά της αποτίεται φόρος τιμής στον Γιάννη Μόραλη, καλλιτέχνη από την Άρτα, ενισχύοντας τη σχέση ανάμεσα στη σύγχρονη τέχνη και το τοπικό πολιτιστικό αποτύπωμα.

Η πινακοθήκη λειτουργεί ως ζωντανός κόμβος πολιτισμού για την πόλη, προσκαλώντας ντόπιους και επισκέπτες να ανακαλύψουν την εικαστική δημιουργία μέσα από εκθέσεις, δράσεις και διαλόγους τέχνης.

Στη σύγχρονη πόλη της Άρτα, στον πυκνό αστικό ιστό και πολύ κοντά στο ιστορικό κέντρο, βρίσκεται το Μικρό Θέατρο της Αμβρακία — ένα από τα πιο ιδιόμορφα και σπάνια αρχαιολογικά μνημεία της περιοχής. Σύμφωνα με τα επικρατούντα στοιχεία, το θέατρο χτίστηκε στα τέλη του 4ου – αρχές του 3ου αιώνα π.Χ., την περίοδο που η πόλη ήταν έδρα του Πύρρος. 

Δεν ακολούθησε όμως τη συνήθη πρακτική κατασκευής σε φυσικό ύψωμα· αντίθετα οικοδομήθηκε σε επιχωματωμένο πρανές πάνω από τα θεμέλια λουτρικών εγκαταστάσεων και οικιών της κλασικής πόλης.

Η ορχήστρα του είναι σχεδόν τελείος κύκλος με διάμετρο 6,70 μ., και το κοίλο φέρει ασβεστολιθικά εδώλια διαιρεμένα σε κερκίδες μέσω ακτινωτών κλιμάκων.

Το θέατρο, χαρακτηριζόμενο ως το «μικρότερο γνωστό αρχαίο θέατρο» στον ελληνικό χώρο, παραμένει ένα ζωντανό στοιχείο της πόλης της Άρτας — ένας τόπος όπου το παρελθόν και το σήμερα διασταυρώνονται, θυμίζοντας τη σημασία της Αμβρακίας στην ιστορία αλλά και την πόλη που έφτασε να γίνει.

Ο Πλάτανος του Αλή Πασά ή Πλάτανος της Άρτας είναι ένας υπεραιωνόβιος πλάτανος που βρίσκεται στην αριστερή όχθη του ποταμού Άραχθου, πλάι στο ξακουστό γεφύρι.

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων συνήθιζε να κάθεται κάτω από τα τεράστια κλαδιά του και να παρακολουθεί τους απαγχονισμούς των αντιπάλων του ή αυτών που τολμούσαν να παραβούν τις εντολές του.

Το πυκνό φύλλωμά του εκτείνεται σε περισσότερα από 200 τ.μ. και προσφέρει τη σκιά του σε όσους απολαμβάνουν το καφεδάκι τους με θέα το γεφύρι. Ο κορμός του είναι τόσο μεγάλος που χρειάζονται 8-10 ενήλικες για να τον αγκαλιάσουν.

Το 1976 ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης. Για την προστασία του έχει προστεθεί κιγκλίδωμα γύρω από τον τεράστιο κορμό του καθώς και στηρίγματα για τα κλαδιά του.